ارتودنسی یکی از روش‌های رایج برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها و مشکلات فک است که با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند براکت‌ها و نگهدارنده‌ها انجام می‌شود.براکت‌ها به عنوان اصلی‌ترین وسیله در ارتودنسی ثابت، با اعمال نیروی کنترل‌شده، دندان‌ها را به موقعیت صحیح هدایت می‌کنند. در مقابل، نگهدارنده‌ها وظیفه حفظ نتایج درمان و جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به وضعیت اولیه را بر عهده دارند.
در این مقاله، به بررسی انواع براکت‌ها، نحوه عملکرد آن‌ها، و نقش نگهدارنده‌ها در حفظ نتایج ارتودنسی می‌پردازیم تا شما را با هر آنچه که باید پیش از شروع این درمان بدانید، آشنا کنیم . چنانچه به دنبال بهترین متخصص ارتودنسی در اطراف خود هستید با مجموعه دندان 24 همراه باشید.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی یکی از شاخه‌های دندانپزشکی است که به تصحیح نامرتبی‌های دندانی و مشکلات فک می‌پردازد. این درمان با استفاده از دستگاه‌های مخصوص مانند براکت‌ها و نگهدارنده‌ها، موقعیت دندان‌ها را بهبود می‌هد و موجب هماهنگی بیشتر در ساختار دهان و فک می‌شود. ارتودنسی نه‌تنها به زیبایی لبخند کمک می‌کند، بلکه عملکرد صحیح دندان‌ها و جلوگیری از مشکلاتی مانند پوسیدگی و دردهای فکی را نیز به همراه دارد.
انواع براکت‌های ارتودنسی
در دنیای ارتودنسی، براکت‌های متنوعی با عملکردهای مختلف وجود دارند، انواع براکت‌ها عبارتنداز:
1.براکت فلزی (استنلس استیل)
براکت‌های فلزی از جنس فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند و به دلیل استحکام بالا، امکان حرکت کنترل‌شده دندان‌ها را فراهم می‌کنند. این براکت‌ها با استفاده از چسب مخصوص روی دندان‌ها نصب شده و به وسیله سیم و باند به هم متصل می‌شوند. اگرچه از نظر زیبایی در مقایسه با سایر گزینه‌ها کمتر مورد پسند هستند، اما اثربخشی بالایی دارند و برای طیف گسترده‌ای از بیماران مناسب‌اند. در برخی کشورها، نمونه‌های طلایی‌رنگ این براکت‌ها نیز موجود است که با روکشی از طلا عرضه می‌شوند.
2.براکت لینگوال
این نوع براکت در پشت دندان‌ها نصب می‌شود و تقریباً نامرئی است. طراحی آن به گونه‌ای انجام شده که کمترین تأثیر را بر گفتار و حس زبان بیمار داشته باشد. در حالی که این نوع براکت از نظر زیبایی برتری دارد، اما تنظیم آن پیچیده‌تر از نمونه‌های معمولی است.
3.براکت سلف لیگیت (دیمون)
براکت‌های دیمون، که با نام‌های سلف لیگیت یا خودتنظیم شونده نیز شناخته می‌شوند، نیازی به بندهای لاستیکی ندارند و به کمک مکانیسمی خاص، سیم را در جای خود نگه می‌دارند. این مدل از براکت‌ها می‌تواند از جنس فلزی یا سرامیکی باشد و مزیت آن کاهش اصطکاک و تسریع فرآیند درمان است.
4.براکت سرامیکی
این براکت‌ها که به براکت‌های زیبایی نیز معروف‌اند، به دلیل رنگ نزدیک به دندان، کمتر جلب توجه می‌کنند. آن‌ها از مواد سرامیکی مقاوم ساخته شده‌اند و اغلب همراه با سیم‌های شفاف یا سفید استفاده می‌شوند تا جلوه‌ای نامرئی‌تر داشته باشند.
5.براکت رزین کامپوزیت
براکت‌های کامپوزیتی که نیمه‌شفاف هستند، برای بیمارانی مناسب‌اند که به زیبایی درمان اهمیت زیادی می‌دهند. پیش از استفاده، متخصص ارتودنسی باید بررسی کند که این براکت‌ها قابلیت ایجاد حرکات موردنیاز را دارند و از چسب مناسب برای تثبیت آن‌ها استفاده کند.
6.براکت پلاستیکی
مشابه نمونه‌های سرامیکی و کامپوزیتی، براکت‌های پلاستیکی نیز با رنگ دندان هماهنگ بوده و گزینه‌ای ایده‌آل برای افرادی هستند که به دنبال درمانی کمتر مشهود هستند. این براکت‌ها طراحی ارگونومیک داشته و به‌راحتی روی دندان‌ها قرار می‌گیرند.
7.براکت کروم کبالت
این مدل که از جنس کروم کبالت ساخته شده، به دلیل استحکام بالا و مقاومت در برابر خوردگی، گزینه‌ای مناسب برای درمان‌های طولانی‌مدت محسوب می‌شود. براکت‌های کروم کبالت علاوه بر کاهش اصطکاک، امکان حرکت مؤثرتر دندان‌ها را فراهم می‌کنند.
8.براکت تیتانیومی
براکت‌های تیتانیومی انتخابی ایده‌آل برای بیمارانی هستند که به استحکام و دوام بالایی نیاز دارند. این براکت‌ها علاوه بر ایجاد نیروی پایدار، برای افراد حساس به نیکل نیز مناسب هستند. تیتانیوم به خوبی روی دندان می‌چسبد و از جدا شدن ناگهانی براکت‌ها جلوگیری می‌کند.
نگهدارنده‌های ارتودنسی
نگهدارنده‌های ارتودنسی (ریتینرها) ابزارهایی هستند که پس از پایان درمان ارتودنسی استفاده می‌شوند تا دندان‌ها را در موقعیت جدیدشان ثابت نگه دارند و از بازگشت آن‌ها به جایگاه قبلی جلوگیری کنند. پس از برداشتن براکت‌ها، الیاف اطراف دندان‌ها هنوز انعطاف‌پذیر هستند و ممکن است باعث حرکت دندان‌ها شوند. نگهدارنده‌ها در دو نوع کلی ثابت و متحرک وجود دارند. نگهدارنده‌های ثابت معمولاً یک سیم فلزی نازک هستند که در پشت دندان‌های جلویی چسبانده می‌شوند و به دلیل دائمی بودن، نیاز به همکاری مداوم بیمار ندارند. اما نگهدارنده‌های متحرک که معمولاً از جنس پلاستیک شفاف یا ترکیب پلاستیک و سیم ساخته می‌شوند، باید طبق دستور ارتودنتیست استفاده شوند.
نوعی از نگهدارنده‌های متحرک به نام "اسیکس" کاملاً شفاف است و مانند الاینرهای نامرئی روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. برای حفظ سلامت و ماندگاری نگهدارنده‌ها، رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است. نگهدارنده‌های متحرک باید به‌طور مرتب تمیز شوند و از تماس آن‌ها با گرما یا مواد غذایی رنگی خودداری شود. عدم استفاده صحیح از نگهدارنده‌ها می‌تواند باعث جابجایی مجدد دندان‌ها و نیاز به درمان مجدد ارتودنسی شود.
مراقبت از براکت‌ها و نگهدارنده‌ها
مراقبت صحیح از براکت‌ها و نگهدارنده‌های ارتودنسی برای حفظ نتایج درمان و جلوگیری از عوارض احتمالی بسیار مهم است.
مراقبت از براکت‌های ارتودنسی
- پس از هر وعده غذایی، دندان‌ها و براکت‌ها را با مسواک نرم و خمیر دندان فلورایددار تمیز کنید. استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا واترجت برای پاک‌سازی بین دندان‌ها و زیر سیم‌ها توصیه می‌شود.
- از خوردن غذاهایی مانند آب‌نبات سفت، آدامس، ذرت بو داده و یخ که ممکن است باعث شکستن یا جدا شدن براکت‌ها شوند، خودداری کنید.
- برای تنظیم و بررسی وضعیت براکت‌ها، به‌طور منظم به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
مراقبت از نگهدارنده‌های ارتودنسی
- نگهدارنده‌های متحرک را پس از هر وعده غذایی با مسواک نرم و آب ولرم تمیز کنید. از استفاده از آب داغ یا مواد شوینده قوی خودداری کنید، زیرا ممکن است به ساختار نگهدارنده آسیب برساند.
- برای ضدعفونی کردن نگهدارنده، می‌توانید از محلول جوش شیرین استفاده کنید. جوش شیرین با افزایش pH دهان، به مقابله با باکتری‌ها کمک کرده و از بو گرفتن نگهدارنده جلوگیری می‌کند.
- هنگامی که نگهدارنده در دهان نیست، آن را در جعبه مخصوص خود قرار دهید و از قرار دادن آن در معرض نور مستقیم خورشید یا حرارت بالا خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تغییر شکل آن شود.
- خشک شدن نگهدارنده می‌تواند باعث تجمع جرم و رسوب شود. در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید، بهتر است آن را در ظرف آب مقطر نگهداری کنید.
- در هر ویزیت دوره‌ای، نگهدارنده را به همراه داشته باشید تا متخصص ارتودنسی بتواند وضعیت آن را بررسی کرده و در صورت نیاز، تمیزکاری حرفه‌ای یا تعویض آن را انجام دهد.
چه افرادی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
متخصصان ارتودنسی از این روش برای اصلاح طیف گسترده‌ای از مشکلات دندانی و فکی استفاده می‌کنند، از جمله:
- بستن فاصله‌های بین دندان‌ها
- تنظیم موقعیت دندان‌ها و ایجاد هماهنگی در تیپ آن‌ها
- صاف کردن دندان‌های دائمی که کج رشد کرده‌اند
- بهبود توانایی جویدن و صحبت کردن
- حفظ سلامت طولانی‌مدت لثه‌ها و دندان‌ها
- جلوگیری از فرسایش و آسیب‌دیدگی بیش از حد دندان‌ها
- اصلاح مشکلات بایت و روی هم قرار گرفتن دندان‌ها
- هماهنگ‌سازی فک بالا و پایین برای بهبود عملکرد آن‌ها
متخصص ارتودنسی با استفاده از روش‌ها و ابزارهای گوناگون، نه‌تنها زیبایی لبخند را ارتقا می‌دهد، بلکه به حفظ سلامت دندان‌ها نیز کمک می‌کند.
جمع بندی
ارتودنسی یکی از شاخه‌های دندانپزشکی است که برای اصلاح نامرتبی‌های دندان و مشکلات فک به کار می‌رود و شامل استفاده از براکت‌ها و نگهدارنده‌ها است. براکت‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله فلزی، لینگوال، سرامیکی و سلف لیگیت، که هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند. پس از اتمام درمان، نگهدارنده‌ها برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها استفاده می‌شوند و به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. مراقبت صحیح از براکت‌ها و نگهدارنده‌ها با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به متخصص، در جلوگیری از عوارض احتمالی و حفظ نتایج درمان مؤثر است. ارتودنسی علاوه بر بهبود زیبایی لبخند، در سلامت و عملکرد صحیح دندان‌ها نیز نقش مهمی دارد.
